می‌خواهم به بررسی و یادآوری چند نکته در خصوص ایجاد شوق و علاقه به مطالعه در کودکان و نوجوانان بپردازم.
🌼تکنیک اول: از خودمان شروع کنیم
فرض کنید مادری هستید که بعد از انجام دادن کارهای منزل در حال استراحت کردن هستید و روی مُبل لَم داده‌اید. تلفن همراهتان را بدست می‌گیرید و مشغول چک کردن آن می‌شوید. فرزندتان از مدرسه می‌رسد و کنار شما می‌نشیند.
در اکثر مواقع کودکان تا والدین گوشی به دست را می‌بینند آن ها هم هوس می‌کنند تا با گوشی بازی کنند! ولی اگر کتاب دستتان باشد چی؟
من از آن زمان که این قانون را متوجه شده‌ام «تا خودم تغییر نکنم، کودکم نیز تغییر نخواهد کرد» تلاش می‌کنم به جای گوشی، کتاب دستم باشد.
لطفش به این است که علاوه بر اینکه خودم از خواندنش لذت می‌برم فرزندم نیز کنجکاو می‌شود و در خصوص کتاب از من سوالاتی می.پرسد، مخصوصا اگر تصاویر کتاب جذاب باشد.
کودکان و حتی نوجوانان رفتار و عملکرد والدین را می‌بینند و از آنها تقلید و الگوبرداری می‌کنند. صرف اینکه نصیحت کنیم و یا پند و اندرز دهیم فایده ندارد.او باید ببیند که من در حال مطالعه هستم.
وین دایر می‌گوید: «کودکان، شما را از روی رفتارتان می‌شناسند نه از آنچه بر زبان می‌آورید.»
یکی از اصول تربیت کودک این است که خودتان درست عمل کنید، کودکان ناخود آگاه کار شما را تقلید خواهند کرد.
امیدوارم اولین و مهمترین تکنیک را جدی بگیریم.

🌼تکنیک دوم: بلند خوانی کنیم
یعنی کتاب را برای کودک با صدایی بلند ، رسا و شیرین بخوانیم.
ابتدا تصویرِ جلدِ کتاب را به فرزندتان نشان دهید و از او بخواهید موضوع داستان کتاب را حدس بزند. نام کتاب و نام نویسنده را برایش بخوانید، سپس کتاب را باز کنید و شروع کنید به بلند خواندن کتاب. در این روش زیبا خوانی نیز باید رعایت شود. یعنی جملات فراز و فرود مناسب داشته باشد. گوینده ی داستان که شما هستید، داستان را با هیجان و لحنی مناسب بخواند که توجه کودک را به سمت خویش جلب کند.
این تکنیک برای کودکانی که از خواندن کتاب فراری هستند، بسیار موثر است.
🔸توجه کنید که در خواندن کتاب عجله نکنید و جمله ها را آرام آرام و با مکث بخوانید تا کودک بتواند به خوبی داستان را دنبال کند.
در این روش فقط کافیست کودک شما گوش بسپارد و کار خاصی انجام نمی دهد. کودکان و نوجوانانی که اهل خواندن نیستند از این روش استقبال می کنند. یک نمونه اش پسر خودم است . او دوست دارد هنگام تماشای تلویزیون برایش کتاب بخوانم!
ابتدا فکر می کردم این کار بی فایده است و من خودم را خسته می کنم. ولی وقتی او انتهای داستان را حدس میزد و درباره ی موضوع کتاب از من سوالاتی می پرسید، متوجه شدم که او واقعاً دارد به من گوش می دهد.
نویسنده ای آمریکایی به نام خانم «مِری اِلن کی»می گوید: «هیچ جانشینی برای کتاب در زندگی یک کودک وجود ندارد.»
در پایان داستان، نظر کودک را درباره ی کتاب جویا شوید. مثلاً بپرسید:« نظرت درباره ی قهرمان داستان چیست؟»یا اینکه«چرا او اشتباه کرد؟»
یا اینکه بخواهید خلاصه ی داستان را برایتان تعریف کند.
🌹🌹فواید بلند خوانی
بلند خوانی کتاب برای کودکان فوایدی دارد که در زیر به آن اشاره می شود:
۱_ باعث بهبود و تقویت روابط بین کودک و والدین می شود.
بلند خوانی باعث می شود پیوند دوستیِ محکمی بین شما برقرار شود و کودک به چشم یک دوست به شما بنگرد‌.
۲_کودک هنر خوب گوش دادن و شنیدن را به طور غیر مستقیم می آموزد.
۳_کودک با لغات جدید آشنا می شود و گنجینه ی لغاتش افزایش می یابد.
۴_نکات آموزشی داستان را فرا می گیرد.
مثلاً با قوانین آشنا می شود و مفاهیمی مثل احترام گذاشتن و… را می آموزد.
۵_باعث تقویت قوه ی تخیل کودک می شود.
زمانی که داستان با صدای بلند خوانده شود، کودک
علاوه بر اینکه گوش می دهد، در ذهن صحنه های داستان را تجسم می کند.
۶_باعث تقویت مهارت گفتاری و سخن گفتن کودک می شود.
کودک نظرش را بیان می کند و مهارت سخن وری و ارتباط برقرار کردن را فرا می گیرد.
به امید اینکه این تکنیک را نیز به کار ببریم.

🌼تکنیک سوم کتاب های صوتی‌‌

در گذشته من اهل کتاب های صوتی نبودم و ترجیح می دادم از انواع کاغذی کتاب استفاده کنم. ولی از آن‌زمان که مشغله ام زیاد شد و درگیر کارهای خانه و بچه ها شدم، کتاب های صوتی به من کمک شایانی کرده است.

🔸اگر فرصت خواندن کتاب را ندارید، پیشنهاد می کنم حتماً کتاب های صوتی را امتحان کنید.

امروزه در اکثر کتابخانه های دنیا علاوه بر کتاب های کاغذی، کتاب های صوتی نیز قرار داده می‌شود. برخی معتقدند، گوش دادن به کتاب های صوتی همانند خواندن کتاب های کاغذی موثرند.

این نوع کتاب ها به شکل فایل های صوتی به مقدار فراوان در فضای مجازی موجود می باشند و براحتی در دسترس والدین و کودکان هستند.

روایتگران این نوع کتاب ها صدای گرم و دلنشینی دارند. در واقع گوینده در این نوع کتاب ها مانند یک بازیگر نقش ایفا می کند و باعث جلب توجه کودک می شود. به همین دلیل کودکان با کتاب های صوتی ارتباط عمیق تری برقرار می کنند.

💡دخترِ من همیشه با گوش دادن به کتاب های صوتیِ مخصوصِ کودکان به خواب می رود، و این گوش سپردن باعث شده به خواندن هم ترغیب شود.

🔎 فواید کتاب های صوتی:

۱_در هر جایی می توانید از آن ها استفاده کنید:

این نوع کتاب ها به راحتی قابل حمل هستند و مثل کتاب های قطور و پر حجم لازم نیست همراه خود جابجایشان کنید.

به عنوان مثال شما می توانید به کمک هدفون در زمان انجام کارهای منزل ، پیاده روی و یا در حین رانندگی به کتاب های صوتی براحتی گوش بسپارید.

۲_باعث تقویت درک خواندن در کودکان می شود:

آنچه توسط گوینده داستان خوانده می شود برای کودکان براحتی قابل درک است.

۳_کودک تبدیل به شنونده ی خوبی می شود.

۴_کتاب صوتی زمان استفاده از تلویزیون را کاهش می دهد و کودک را به خود مشغول می کند.

💡(رولد دال) نویسنده ی کتاب چارلی و کارخانه ی شکلات سازی درباره ی اهمیت کتاب می گوید:«در خواست می کنم, تلویزیون را دور بیاندازید و به جای آن یک قفسه کتاب دوست داشتنی کنار دیوار بگذارید!»

🔎(در مقاله های بعدی به موضوع، تاثیر رسانه به خصوص تلویزیون بر میزان علاقمندی کودکان به مطالعه، بیشتر خواهم پرداخت.)

۵_دایره ی واژگان کودکان را افزایش می دهد.

۶_کودک با داستان همراه شده و قدرت تجسم و تخیل او افزایش می یابد.

🌹نتیجه فواید کتاب های صوتی :

همانطور که خواندن و نوشتن در یادگیری و آموزش کودکان موثر است، گوش دادن نیز تاثیر بسزایی در آموزش کودکان دارد که کتاب های صوتی نمونه ای از این سبک آموزشی است‌‌.

از این تکنیک مهم و مفید غافل نشوید.

تکنیک چهارم🔸
🌼کتاب را در معرض دید کودک قرار دهید:
من بعد از چند سال متوجه شدم که پسرم به کتاب های تخیلی با درون مایه‌ ی طنز علاقه بسیار دارد. و از آن پس سعی کردم کتاب های از این دست را در معرض دیدش قرار دهم، تا به خواندنشان ترغیب شود.
🔸سعی کنیم در همه جای منزل کتاب دم دست کودک باشد، یعنی مواقعی که بیکار است و از بازی خسته شده و یا زمانهایی که در ماشین منتظر هستید می‌توانید از کتاب استفاده کنید. کودکان انتظار را دوست ندارند و کتاب خواندن در ماشین هم آنها را سرگرم می‌‌کند و باعث می‌شود گذشت زمان را احساس نکنند.
🔸یکی از راه‌های دیگر این است که او را عضو کتابخانه کنید به این طریق کودک با محیطی پر از کتاب مواجه می‌شود و همچنین گروه همسالان خود را می‌بیند و به خواندن علاقه نشان می‌دهد.
🌹برخی از کودکان مخصوصا سنین پیش از دبستان به کتاب های مصور علاقه نشان می‌دهد، سعی کنید از این نوع کتاب های مصور که مانند آنها کم نیست خریداری کنید و در خانه و یا ماشین خود قرار دهید.
🔎یک نمونه عینی:
زمانی که دخترم کم سن و سال بود، من همیشه مواقعی که بیرون از خانه بودیم و او همراهم بود در کیفم کاغذ و قلم قرار می دادم و تا احساس می‌کردم می‌خواهد بهانه گیری کند کاغذ و قلم و مداد رنگی را در اختیارش می‌گذاشتم و او هم مشغول نقاشی کشیدن می‌شد.
بعد از گذشت زمان متوجه شدم به نقاشی علاقمند شده. و الان از من بهتر نقاشی می‌کشد.
این یکی از نتایج در معرض قرار دادن است. کتاب هم همینگونه است.
🌹اگر دغدغه این را دارید که کودکتان کتاب خوان شود باید از سنین پایین شروع کنید تا او کتاب را ببیند و با آن ارتباط دوستانه برقرار کند.
من دخترم را در معرض قلم و کاغذ قرار دادم، شما هم می‌توانید فرزندتان را در معرض هر چه دوست دارید به آن علاقمند شود قرار دهید. به زودی نتیجه‌اش را می‌بینید.